Quảng Ngãi là một trong những địa phương có nghề truyền thống nấu đường lâu đời, trở thành một nét văn hóa khi nhắc đến các đặc sản làm từ đường thì không thể không nhớ đến Quảng Ngãi quê tôi.
Cây mía gắn bó với người nông dân xứ Quảng bằng sự bồi hồi, thổn thức: “Ai về Quảng Ngãi quê ta/ Mía ngon, đường ngọt trắng ngà dễ ăn/ Mạch nha, đường phổi, đường phèn/ Kẹo gương thơm ngọt, ăn quen lại ghiền”. Cây mía, bát đường được làm ra không chỉ là sản vật của niềm tự hào mà còn là hình ảnh quê hương với niềm thương nhớ với những người con xa quê. Hình ảnh cây mía, bát đường lại một lần nữa được nhắc đến thật trìu mến: “Bậu về nhớ ghé Ba La/Mua cân đường phổi cho ta với mình”.
Nhớ nhất là mùi đường non quyện trong hơi lạnh của những ngày cuối đông, khi trời đất chuyển mình vào Xuân: “Đi qua lò mía thơm đường/ Muốn vô kết nghĩa can thường với ai”. Đó là mùi hương của đất trời hòa quyện, mùi hương thấm đẫm nỗi nhọc nhằn của người dân quê. Nước mía khi bắt đầu đổ vào chiếc chảo bằng gang đang bắc trên lò đường, người ta gọi là nước chè một. Nấu được một lúc, xem chừng nước đã chuyển màu, người thợ nấu đường cho vôi vào lần thứ nhất. Nước mía bắt đầu sôi trào lên, người thợ bắc chiếc lồng tre úp lên chảo để bọt khỏi trào ra. Lúc này, đã nghe mùi đường thơm tỏa vào trong gió lạnh cùng những làn khói xanh mỏng vờn quanh.
Hoài niệm vị ngọt quê hương
Thời bấy giờ, nghề trồng mía, nấu đường hưng thịnh, nơi nào trồng được nhiều mía, nấu được nhiều đường là nơi ấy có mức sống khá hơn. Vậy nên ở một số làng có hương ước bảo vệ cây mía, họ đặt ra lệ phạt người trộm mía: “Mía ngọt tận đọt/ Heo béo tận lông/ Cổ thời mang gông/ Tay cầm lóng mía/ Vừa đi vừa hít/ Cái đít xưng vù”. Cách nói thậm xưng ghi lại cảnh một người bị phạt vì bẻ mía trộm, giọng điệu vừa hài hước, vừa mang tính răn đe.
Người dân lao động còn mượn hình ảnh cây mía, bát đường để nói thay cho tình yêu lứa đôi: “Anh thương em đừng cho ai biết/ Đừng cho ai biểu, đừng cho ai bày/ Thâm thâm dìu dịu mỗi ngày nhớ thương/ Nước mía trong cũng thắng thành đường/ Anh thương em thì anh biết chớ thói thường ai hay”. Đó có thể là bối cảnh về chuyện tình cảm nam nữ thời phong kiến. Người con gái thường e dè, mang nhiều mặc cảm lo âu. Hình ảnh nước mía trong nấu thành đường được mượn để thể hiện những cung bậc trong tình yêu đôi lứa.
Kế thừa và phát huy
Là người con Xứ quảng được lớn lên với cục đường phèn, đường phổi, với những lon mạch nha của người bà, người mẹ đi chợ về. Ngày ấy tuổi thơ chúng tôi chỉ có niềm vui và hạnh phúc dân trào với những món ăn bình dị nhưng ngọt ngào tình yêu thương này. OLY may mắn hơn được học hỏi chỉ bảo cách sử dụng đường của thế hệ đi trước để tạo ra những sản phẩm ” Đậm vị quê hương” của mình.
OLY mong muốn rằng những giá trị văn hóa, giá trị sức khỏe sẽ được OLY phát huy trong từng sản phẩm của mình, để đem đến cho người tiêu dùng.
